🏆Inheritance & Polymorphism
Last updated
Last updated
หลังจากที่เข้าใจหลักการของ Inheritance กับ Polymorphism กันไปเรียบร้อยแล้ว ดังนั้นเรามาสรุปความเข้าใจเจ้า 2 ตัวนี้ก่อนว่ามันเกี่ยวเนื่องกันยังไง
เป็นการนำ Model ที่มีอยู่แล้วไปสร้างรูปแบบการทำงานใหม่ๆได้
เป็นการรองรับให้ object สามารถอยู่ได้หลากหลายรูปแบบ และทำงานกับ object ที่แท้จริงของมัน
เมื่อเราเอาทั้ง 2 แนวคิดนี้มารวมกัน เราจะสามารถเพิ่มความสามารถใหม่ๆได้ แถมยังไม่ต้องยึดติดกับ Model ที่แท้จริงอีกด้วย นั่นเอง ซึ่งประโยชน์ที่เราจะได้ก็คือ โค้ดเดิมไม่ถูกแก้ไข โค้ดมีความยืดหยุ่นสูงขึ้น
ข้อควรระวัง
อย่าใช้ Inheritance เพราะเราขี้เกียจเขียนโค้ดซ้ำๆ เพราะ Inheritance มันเป็นความสัมพันธ์เป็นแบบ Is A นั่นเอง (มันไม่ดียังไงตัวอย่างอยู่ด้านล่าง)
ให้ใช้ Inheritance เมื่อมันเป็นของประเภทเดียวกันเท่านั้น
การทำ Inheritance ที่ไม่ถูก เช่น เราทำแอพขายหนังสือและแมวโดยมีระบบสมาชิกด้วย เลยทำให้เรามี Model 3 ตัวนั่นคือ หนังสือ, แมว และ สมาชิก ซึ่งมีโค้ดเป็นแบบนี้
หลายครั้งที่เราจะพบว่า Developer จะมองว่า มันมีของที่เหมือนกัน ดังนั้นก็ใช้ Inheritance ซิมันจะได้ลดโค้ดที่ซ้ำกันออก กลายเป็นแบบนี้
ซึ่งมันก็ทำงานได้นะ ลดโค้ดที่ซ้ำกันได้ด้วยแต่ มันใช้ของผิดวัตถุประสงค์ (เฟร้ยยยย) มันเหมือนกับเรากำลังเอาตะเกียบไปกินไอติม ซึ่งดูผิวเผินก็คีบกินได้ไม่มีไร แต่ถ้าปล่อยทำแบบนี้ต่อไปเรื่อยๆ เมื่อไหร่ที่ไอติมละลายเราก็จะกินต่อไม่ได้นั่นเอง เมื่อเทียบกลับมาที่โค้ดด้านบน มันก็จะทำงานได้ แต่ถ้าปล่อยไปเรื่อยๆมีการใช้ของแบบนี้ต่อไปเรื่อยๆเดี๋ยวมันจะมีปัญหาตามมาอีกที เพราะในกรนี้นี้เราใช้ inheritance โดยไม่ได้คำนึงถึงความสัมพันธ์แบบ IS A ยังไงล่ะ
🤨 ยังไม่เข้าใจอ่ะ การใช้ความสัมพันธ์แบบ IS A แบบไม่ถูกมันจะมีปัญหาไร?
IS A ถ้าแปลเป็นภาษาไทยมันแปลได้ว่า "มันเป็น" นั่นเอง ซึ่งลองเอา Model ตามโค้ดด้านบนมาดูนะว่ามันฟังแล้วมันแปลกๆหรือเปล่า
Book IS A ProductInformation - หนังสือเป็นข้อมูลสินค้าประเภทหนึ่ง
Cat IS A ProductInformation - แมวเป็นข้อมูลสินค้าประเภทหนึ่ง
Member IS A ProductInformation - สมาชิกเป็นข้อมูลสินค้าประเภทหนึ่ง
จากด้านบนข้อ 1 กับ 2 อ่านแล้วยังพอเข้าใจได้ เพราะเราขาย หนังสือ และ ขายแมว ดังนั้นทั้ง 2 อย่างนี้ยังพอเข้าใจได้ แต่ข้อ 3 สมาชิกมันไม่ใช่ข้อมูลสินค้าแน่ๆ แต่เนื่องจากเราเอา Inheritance มาใช้ มันเลยทำให้มันเกิดความสัมพันธ์แบบนั้นเกิดขึ้น ดังนั้นในอนาคตมันจะเกิดปัญหาขึ้นโดยไม่ตั้งใจได้
เช่น เราจะสร้าง Method เอาไว้คิดเงินละว่าสินค้าที่เลือกเข้ามาทั้งหมดราคาเท่าไหร่ ซึ่งเราก็อาจจะเขียนแบบง่ายๆออกมาเป็น
เนื่องจากเราทำเป็น Inheritance ดังนั้นมันเลยได้ความสามารถของ Polymorphism เข้ามาด้วย เลยทำให้เราสามารถส่ง object ที่เป็น Book และ Cat เข้ามาใน method ตัวนี้ได้ ... แต่ก็อย่าลืมนะว่ามันก็ส่ง object Member เข้ามาคิดราคาได้ด้วยเหมือนกัน!!
จากตัวอย่างแอพขายหนังสือและแมวโดยมีระบบสมาชิกถ้าเราจะออกแบบให้ดีนั้นมันมีหลักการง่ายๆแค่
มันมีเหตุผลอะไรที่ต้องใช้ Inheritance ไหม? ใช้แล้วได้ประโยชน์อะไร? จำเป็นจริงๆหรือเปล่า?
เพียงแค่ตอบคำถามด้านบนให้ได้เสียก่อน ซึ่งถ้าเราตอบไม่ได้หรือได้คำตอบว่าไม่จำเป็น หรือประโยชน์คือเขียนโค้ดง่ายขึ้นนิดหน่อยไม่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์อะไรเลยแล้วล่ะก็ อย่าใช้ Inheritance เพราะมันจะทำให้โค้ดเราซับซ้อนโดยไม่จำเป็น
แต่ถ้าได้คำตอบซึ่งมีเหตุผลรองรับที่ดีแล้วล่ะก็ ใช้ได้เลย แต่จงทำให้ถูกในมุมของความสัมพันธ์ด้วย เช่น ถ้าหนังสือและแมว มันเป็นสินค้าในร้าน เราจะให้มันมาจาก Base class ที่เป็น Product ก็ได้
ส่วนเจ้าสมาชิกถ้ามันมี Model แค่ตัวนี้ตัวเดียวก็ปล่อยไปแบบเดิมก็ได้ อย่าไปทำอะไรที่มันซับซ้อนเลย
แต่ถ้าเรามีสมาชิกหลายแบบ เช่น VIP หรืออะไรก็แล้วแต่ ให้เราถามคำถามเดิมต่อว่า มันมีเหตุผลอะไรที่ควรจะต้องทำ Inheritance ไหม? ซึ่งถ้าไม่มี ผมเสนอว่าทำตัวแปรมาคัดแยกประเภทเอาจะง่ายกว่า ไม่ซับซ้อนด้วย
แต่ถ้าเรามีเหตุผลที่เพียงพอก็จะแตกกลุ่มออกมาอีกก็ได้
สมมุติว่าเรามีเหตุผลที่ดีพอในการทำ Inheritance แล้วล่ะก็ อย่าลืมเอาความสัมพันธ์มันมาตรวจสอบดีๆอีกครั้งด้วยล่ะ ดังนั้นเราลองเอาแผนภาพ UML มาดูคร่าวๆกัน
ลองตรวจความสัมพันธ์ของแต่ละกลุ่มดูว่ามันเหมาะสมหรือยัง
กลุ่มสินค้า
หนังสือ เป็น สินค้าประเภทหนึ่ง
แมว เป็น สินค้าประเภทหนึ่ง
กลุ่มสมาชิก
สมาชิกธรรมดา เป็น สมาชิกประเภทหนึ่ง
สมาชิก VIP เป็น สมาชิกประเภทหนึ่ง
เมื่อลองอ่านด้านบนแล้วก็น่าจะไม่มีอะไรผิดปรกติแล้วใช่ไหม เพียงเท่านี้เราก็สามารถนำไปใช้งานได้อย่างสบายใจในระดับหนึ่งละ
จะทำ Inheritance ให้มองย้อนถึง IS A Relationship ก่อนทำเสมอ และ เหตุผลที่มีน้ำหนักคุ้มที่จะทำ
การใช้ Inheritance & Polymorphism นั้นจะช่วยทำให้โค้ดเรามีความยืดหยุ่นเพิ่มขึ้นในหลายๆด้าน แต่ก็แลกมาด้วยความซับซ้อนที่สูงขึ้น และการออกแบบที่ต้องระวังมากขึ้น ซึ่งมันจะเป็นจุดที่ทำให้แอพเราแก้ไขปรับปรุงได้ยากขึ้นหลายเท่าตัว ดังนั้นก่อนใช้อะไรก็ตามแต่ให้คำนึงถึง ความเหมาะสม และข้อดีข้อเสียด้วยว่าคุ้มหรือไม่
คำเตือน การใช้ Inheritance โดยไม่คำนึงถึงความสัมพันธ์แบบ IS A มันจะส่งผลร้ายเป็น bug ที่ไม่ส่งเสียงในอนาคต รอวันที่เราเผลอลืมของที่สร้างไว้ จนวันหนึ่งมีคนในทีมไปเหยียบกับระเบิดเข้า ก็จะส่งสมาชิกเข้าไปเป็นสินค้าเพื่อคำนวณราคาออกมา ซึ่งมันอาจจะทำงานได้ หรือ ไม่ได้ไม่รู้ล่ะ แต่ในมุมของการออกแบบและการทำงานจริง มันไม่ถูกทั้งคู่ ดังนั้นมันจะทำให้โปรแกรมของเรามีของแปลกๆอยู่ในนั้น เหมือนกับเวลาเราเห็นคนเอาตะเกียบไปกินไอติมนั่นแหละ
แนะนำให้อ่าน หลักในการออกแบบขั้นพื้นฐาน หรือที่เราเรียกว่า SOLID Design เพื่อนๆสามารถไปศึกษาอ่านได้จากลิงค์ด้านล่างนี้เบย 👦 SOLID Design Principles